Şeker Hastalığı Kan Şekerini Yükselten Nedenler ve Kalıtım
Şeker Hastalığı Kan Şekerini Yükselten Nedenler ve Kalıtım
Şeker Hastalığı Kan Şekerini Yükselten Nedenler ve Kalıtım
Şeker hastalığının ortaya çıkmasında anne ve babadan geçen genlerin katkısı yanında kötü beslenme ve hareketsizlik gibi yaşam biçimi veya çevre faktörleri etkili olmaktadır.
Tip 1 diyabette anne ve babadan geçen genlerin etkisi varsa da Tip 2 diyabette kalıtımın etkisi veya rolü daha fazladır.
Tip 1 diyabetin ortaya çıkmasında bağışıklık sistemindeki bozukluk, virüsler ve anne sütü ile az beslenme gibi birçok faktörün etkisi olabilir.
Tip 2 diyabet dediğimiz erişkin diyabetinde ise genetik etki yani kalıtım çok fazladır. Diğer bir deyim ailesinde Tip 2 diyabet olan kişilerde şeker hastalığı gelişme riski fazladır. Özellikle kilosu olan, hareketsiz yaşayan, tansiyonu olan ve kan yağları yüksek olan kişilerde şeker hastalığı riski fazladır. Nişasta bazlı mısır şurubu ile yapılan meşrubat, bisküvi ve dondurma çok yiyenlerde de şeker hastalığı riski artmaktadır.
Çocuklarınızda Diyabet Gelişme Riski Ne Kadardır ?
1- Tip 1 diyabet hastası iseniz:
Eğer siz Tip 1 diyabetli erkek iseniz çocuklarınızda diyabet olma olasılığı 1/17’dir. Yani 17 çocukta bir çocukta olabilir demektir. Eğer Tip 1 diyabetli kadın iseniz ve çocuğunuzu 25 yaşından önce doğurmuşsanız çocuklarda diyabet gelişme riski 25 de 1’dir. Yirmibeş yaşından sonra doğurmuş iseniz risk 100 çocukta 1’dir. Eğer sizde diyabet 11 yaşından önce gelişmiş ise çocuklarınızda diyabet riski 2 kat fazladır. Eğer anne ve babanın ikisinde de Tip 1 diyabet varsa çocuklarda şeker hastalığı görülme riski 1/10 ile 1/4 arasında değişir.
Çocuklarda HLA- DR3 ve DR4 genleri varsa şeker hastalığı gelişme riski fazladır. Bir çocuğunuzda Tip 1 diyabet varsa diğer çocuklarınızda şeker hastalığı gelişip gelişmeyeceğini anlamak için insülin antikoru, anti-GAD antikoru düzeylerine bakılır. Bu antikorlar kanda yüksek ise o çocuklarda şeker hastalığı gelişme riski fazla demektir.
2- Tip 2 diyabet hastası iseniz:
Tip 2 diyabet bazı ailelerde sık görülür. Ailenin bir üyesinde Tip 2 diyabet varsa kardeşlerde veya anne ve babada Tip 2 diyabet olabilir. Eğer sizde Tip 2 diyabet varsa çocuğunuzda diyabet gelişme riski 1/7’dir, yani 7 çocuktan birisinde şeker hastalığı gelişebilir.
Eğer annede Tip 2 diyabet varsa çocuklarda diyabet gelişme riski daha fazladır. Eğer anne ve babanın her ikisinde de Tip 2 diyabet varsa çocuklarda şeker hastalığı riski çok fazladır ve her 2 çocuktan birisinde şeker hastalığı gelişebilir. Bazı ailelerde şeker hastalığı çok fazla görülür. Aile üyelerinden çoğunda şeker hastalığı varsa dikkatli olmak, tetkik yaptırmak, kilo almamak, sağlıklı beslenmek ve egzersiz yapmak faydalı olur.
Kan Şekerini Yükselten Hastalıklar ve İlaçlar
1- Hormon Hastalıkları
Bazı hormon hastalıkları şeker hastalığına neden olabilir. Kan şekerini yükselten hormon hastalıkları şunlardır:
- Akromegali ( Büyüme hormonunun aşırı salgılanması )
- Cushing sendromu ( Kortizol hormonu aşırı salgılanması )
- Glucagonoma ( Glukagon hormon aşırı salgılanması )
- Feokromositoma ( Böbrek üstü bezi tümörü )
- Hipertiroidizm ( Tiroit bezinin aşırı çalışması )
- Aldosteronoma ( Böbrek üstü bezinden aşırı aldosteron hormon salgısı )
2- Polikistik Over Sendromu
Polikistik over sendromu (PKOS) genç yaştaki bayan hastalarda görülen ve yumurtalıktaki kistler ile kendini gösteren bir hastalık olup şeker hastalığı ve şişmanlık sık görülür.
Bu hastalarda;
1- Adetlerde azalma
2- Tüylenme
3- Akne ( sivilce )
4- Testosteron hormonunda artma
5- İnsülin yüksekliği
6- LH hormonunda artma
7- Yumurtalıkta kistler
8- Kısırlık olabilir.
Bu kadınların % 30’unda gizli şeker, % 7.5’unda aşikar şeker hastalığı vardır. PKOS’lu kadınların %40’dan fazlası şişmandır.
Tip 2 diyabetli menopoz öncesi kadınların % 27’sinde PKOS vardır.
Tedavide;
- Kilo vermeleri sağlanır
- Egzersiz yapılır
- Bazı ilaçlar ( metformin, roziglitazon gibi ) kullanılır.
3- Pankreas Hastalıkları
Şeker hastalığına neden olan diğer bir hastalık grubu pankreas bezinin hastalıklarıdır. Pankreatit denen pankreas bezi iltihabı, pankreasın tümör ve kanserleri, pankreasın ameliyatla çıkarılması ve pankreasta demir birikmesi ( hemokromatozis ) durumu da şeker hastalığına neden olur.
4- İlaçlar
Kullanılan bazı ilaçlar kan şekerinin yükselmesine neden olabilir. Bunlardan başlıcaları kortizon ilacı, interferon ve tansiyon tedavisinde kullanılan tiazit diüretik ilaçlardır.
Ayrıca konu ile ilgili olarak aşağıdaki yazılarımıza da bakabilirsiniz:
Şeker Hastalığının Gözdeki Hasarı Retinopati
Şeker Hastalığının Sinirlerde Yaptığı Hasar- Nöropati
Şeker Hastalığı ve Vücudumuza verdiği Zararlar
Şeker Hastalığı Nedir Belirtileri Nelerdir?
Şeker Hastalığının Böbrekteki Hasarı- NEFROPATİ
Şeker Hastalığı ve Kalp Hastalığı
ŞEKER HASTALIĞI VE CİNSEL BOZUKLUKLAR
Prof. Dr. Metin Özata
